Мақалада күміс нанобөлшектерін (Ag НБ) синтездеу әдістері, олардың физика-химиялық қасиеттері жан-жақты зерттелген. Негізгі үш әдіс ұсынылған: натрий боргидридімен тотықсыздандыру, тұрақтандырғыш ретінде поливинил спирті (ПВС) мен поливинилпирролидонды (ПВП) қолдану. Әрбір әдіс үшін реакция жағдайлары, соның ішінде реагенттердің концентрациясы, температура және процестің ұзақтығы сипатталған. Алынған нанобөлшектердің кілтті сипаттамалары, мысалы, өлшемдері, тұрақтылығы және спектрлік қасиеттері зерттелді. Боргидрид әдісімен алынған нанобөлшектердің диаметрі 10–14 нм аралығында болып, тұрақтылығы 7 күнге дейін сақталатыны анықталды. ПВС және ПВП қолдану нәтижесінде тұрақтылық мерзімі жарты жылға және одан да көп уақытқа ұзартылғаны көрсетілді. Локализацияланған беттік плазмон резонансының (ЛБПР) оптикалық сипаттамалары спектрофотометриялық өлшеулер арқылы расталды, ал бөлшектердің өлшемдік таралуы ZetasizerNano S90 құралының көмегімен зерттелді. Сонымен қатар, электрөткізгіштік қасиеттері зерттеліп, боргидрид әдісімен алынған бөлшектердің электрөткізгіштігінің жоғары екені (863 мСм/см) анықталды. Бұл қасиеттері нанобөлшектерді электроникада қолдануға болатынын көрсетеді. Синтез әдістерінің салыстырмалы талдауы ПВС және ПВП тұрақтандырғыштарының нанобөлшектердің агрегаттық тұрақтылығын арттырып, олардың ұзақ уақыт қолданылуына мүмкіндік беретінін дәлелдеді. Бұл зерттеудің нәтижелері нанобөлшектерді медицинада, биотехнологияда және электроникада қолдануға жаңа мүмкіндіктер ашады.

https://doi.org/10.48081/FPPR5661

2025

Выпуск 1

В данной статье предложена новая математическая модель, разработанная с использованием неклассического подхода к решению статической краевой задачи теории упругости. В этой модели ключевым аспектом является выбор конечного состояния упругого тела в качестве исходной области определения для уравнений равновесия, совместности деформаций и граничных условий. Такой подход позволяет рассматривать упругое тело с учетом его нагруженного состояния, что обеспечивает более точное моделирование реальных физических процессов. Решение задачи представлено в виде функций напряжений, которые уравновешивают внешние силы как внутри объема тела, так и на его границах. Эти напряжения используются для вычисления деформаций, описывающих изменения формы и размера тела под действием нагрузок. Перемещения, определяемые с использованием формул Чезаро, позволяют восстановить геометрическую конфигурацию тела как в начальном, ненагруженном состоянии, так и во всех промежуточных состояниях при различных уровнях нагрузки. Предложенная модель демонстрирует высокую универсальность, позволяя анализировать широкий спектр задач теории упругости. Она может быть полезной для исследования сложных упругих структур и материалов, а также для разработки инженерных решений, связанных с анализом напряженно-деформированного состояния тел в различных приложениях. Изложенный в статье подход, в отличие от классического, строго соответствует сути краевых задач. Как показывается в статье, модель описания деформирования упругого тела приводит к простоте и ясности, а также избавляет от ряда проблем и осложнений, характерных для классического подхода.

https://doi.org/10.48081/KLTJ6757

2024

Выпуск 4

Мақалада механикалық қозғалыстардың кинематикалық теориясы арифметикалық прогрессия (немесе сызықтық функция) мен квадраттық функция (теңдеу) заңдылықтары негізінде жасалғандығы дәлелденген. Бірқалыпты өзгеретін шамалар мен оларды өзгертуші шамалар арасындағы тура және кері байланыстар формулалар, қозғалыс теңдеулері, тәуелділік графиктері, пропорциялық қатынастар арқылы көрсетілген. Бірқалыпты өзгерістің үдемелі өзгеріске ауысуы сызықтық функцияның квадраттық теңдеуге өту сипатында қарастырылған. Арифметикалық прогрессияның формуласындағы, сызықтық функция мен квадраттық теңдеудегі айнымалыларды уақыт айнымалысымен, өзгеретін және өзгертуші параметрлерді координатамен, прогрессия жылдамдығымен, прогрессия үдеуімен алмастыру арқылы механикалық қозғалыстардың заңдылықтарын алуға болатындығы сандық есептеулер түрінде көрсетілген. Прогрессия жылдамдығы мен үдеуінің дифференциялдық мағыналары туралы баяндалған және оларды сызықтық тәуелділіктің көлбеулік бұрыштары арқылы анықтау жолдары ұсынылған. Прогрессия жылдамдығын бірқалыпты өзгерту арқылы координата прогрессиясын бұзу жағдайы кеңістік пен уақыттың үйлесімді заңдылықтары бойынша сипатталған. Механикалық шамалардың (координатаның, жылдамдықтың, орын ауыстырулардың) уақыт бойынша өзгерістерін (қозғалыс теңдеулерін) сызықтық және сызықтық емес функциялар ретінде қарау, осы шамаларды графикалық және физикалық тұрғыда бағалау арқылы бірқалыпты және бірқалыпсыз қозғалыстардың математикалық (теориялық) негіздемесі берілген. Барлық теориялық есептеулер сандық жүйеде жүргізілген.

https://doi.org/10.48081/SRYA8909

2024

Выпуск 4

В этой работе представлены результаты экспериментов по исследованию износостойких покрытий из TiN, нанесённых на сталь 20X13 методом воздушно-плазменного напыления. Рассматривается влияние тока дуги плазмотрона и расхода рабочего газа на структуру и свойства покрытий. Эксперименты проводились с использованием стандартных методик, таких как сканирующая электронная микроскопия, рентгеноструктурный фазовый анализ, а также испытания на микротвёрдость и износостойкость. Установлено, что фазовый состав покрытий соответствует исходному порошку: основной фазой является TiN, также присутствует TiO2. Приведены результаты трибологических испытаний покрытий при сухом трении по схеме “шар-диск”. Исследование показало, что для получения более плотных покрытий с высокими эксплуатационными характеристиками оптимальными режимами плазменного напыления TiN являются ток 250 А и расход аргонового газа 34 л/мин. При токах плазмотрона 350 А и 450 А частицы порошка получают большую скорость и меньше времени проводят в активной зоне плазмотрона, что ухудшает качество покрытий. Увеличение расхода рабочего газа также снижает тепловую энергию, необходимую для нагрева частиц

https://doi.org/10.48081/BNKT7989

2024

Выпуск 4

В статье приведены литературные данные по актуальным проблемам здравоохранения, касающиеся инфекций, вызванные бактериями с лекарственной устойчивостью, что приводит к использованию существующих антибиотиков клинически неэффективным. Поэтому разработка новых лекарственных средств на основе кумаринов с новыми структурами и механизмами действия является актуальным направлением, которые позволят предотвратить распространения бактерий тем самым сократить продолжительность терапии. В связи с полифункциональностью и высокой реакционной способностью кумарина умбеллиферона является интересным и перспективным объектом для направленного синтеза новых хиральных биологически активных соединений. В статье приведен синтез димера кумарина умбеллиферона в присутствии водного раствора CuSO₄ и аскорбата натрия при нагревании. Строение димера 1,2,3-триазолпроизводного умбеллиферона установлено современными спектральными методами (ИК, УФ, ЯМР 1Н, 13С) его физико-химические свойства. Данные ИК-спектра характеризуют наличие в структуре (1) следующие полосы поглощения, характерные для карбонильных групп и двойных связей ароматических циклов. По данным спектра ПМР соединения (1) обнаружены сигналы, характерные для триазольных протонов, оксиметиленовой и аминометиленовой групп. В спектрах ЯМР 13C соединения (1) присутствует фрагмент сложноэфирного углерода и углероды оксиметиленовой и аминометиленовой групп.

https://doi.org/10.48081/XYER6975

2024

Выпуск 4

Мұнай өңдейтін кәсіпорындарда құрамында мұнайы бар қалдықтардың барлық түрлері қалыптасады – мұнай қалдықтары мен құрамында мұнайы бар техногенді шикізаттар сияқтылар. Олар тазалау процесстерінен, атап айтқанда мұнай цистерналардан шөгінділерді жою кезінде, мұнай қалдықтары мен құрамында мұнайы бар техногенді шикізатты пайдалану немесе залалсыздандыру кезінде қалыптасады және де бұл қиын техникалық мәселе болып табылады. Оны шешудің табысы айтарлықтай дәрежеде, мұнай қалдықтарын жоюға, өңдеуге және детоксикацияға бағытталған технологиялық, зертханалық, тәжірибелік және теориялық өңдеулер қандай принципте негізделуіне байланысты. Құрамында мұнайы бар қалдықтарды өңдеу процесстеріне ғылыми тәсіл бірінші дәрежелі мәнге ие. Айрықша мақсатқа оларды кешенді пайдалану жатқызылады, яғни құрамында мұнай қалдықтарын құрайтын барлық құраушыларын қолдану арқылы және нәтижесінде ол өнім, реагент немесе басқа өнімдерді өндіру кезінде, және де басқа қалдықтарды өңдеу кезінде қолданыс табады. Берілген мақаланың болып жағашылдығы - өндірістік шарттарда мұнай қалдықтарын қалдықсыз пайдалану кешенді технологиясы үшін, мұнай қалдықтары мен құрамында мұнайы бар техногенді шикізатты өңдеуде ЖВҚИЭР (жоғары вольтты қысқа импульсті электрогидравликалық разряд) қолдану болып табылады. Бұл әдістің негізінде ЖВҚИЭР разрядтық толқындардың өңделетін шикізатқа әсері жатыр.

https://doi.org/10.48081/HXQH2608

2024

Выпуск 4

В работе в рамках метода матрицанта исследованы закономерности распространения электромагнитных волн s и p поляризаций в неоднородных вдоль оси 0х анизотропных средах моноклинной сингонии. Методом разделения переменных и представления решения в виде гармонических волн полная система уравнений, состоящая из уравнений Максвелла и материальных уравнений, приведена к системе обыкновенных дифференциальных уравнений 1-го порядка разрешенных относительно производных. Построена структура матрицы коэффициентов. Проведен анализ структуры матрицы коэффициентов в случае распространения волн вдоль координатных плоскостей и вдоль оси 0х. В случае распространения электромагнитных волн вдоль плоскости x0y для периодически неоднородной среды в длинноволновом приближении получено выражение х-вой компоненты волнового вектора. Результаты, полученные в работе. могут быть использованы при анализе волновых процессов в неоднородных анизотропных средах. В дальнейшем, опираясь на полученные в работе результаты, может быть исследован вопрос об углах сноса между фазовой скоростью электромагнитных волн и потоком вектора Умова-Пойтинга в анизотропных средах моноклинной сингонии, может быть решена задача отражения электромагнитных волн на границе раздела анизотропных сред моноклинной сингонии.

https://doi.org/10.48081/CWZI3142

2024

Выпуск 4

This article discusses a topical issue in the field of developing 3D models for a simulator for assembling 3D printers and their impact on the formation of professional skills among students. The purpose of the article is to analyze the main trends in the development of 3D models for 3D printer assembly simulators using modern technologies. The authors of the article consider the concept of 3D models of a 3D printer simulator, analyze the advantages and disadvantages of using 3D technologies in the field of education. The study examines 3D models as a key tool in the process of simulating the assembly of 3D printers, their impact on the effectiveness of training and the formation of skills among students. The developed 3D model for the 3D printer assembly simulator emphasizes the importance of integrating 3D technologies into the educational process in order to teach students how to assemble and maintain 3D printers. The value of this research lies in the development and implementation of 3D models of the 3D printer simulator in the educational process, which contributes to improving the effectiveness of learning and the formation of practical skills among students.

https://doi.org/10.48081/EBSC9002

2024

Выпуск 4

The article discusses the application of Python data analysis tools to assess the standard of living of the Kazakhstani population based on statistical data for the period 1991–2021. The main focus is using modern methods and technologies, such as linear regression, correlation analysis, and time series processing. The study uses Python libraries (Pandas, NumPy, Matplotlib, Seaborn, Scikit-learn) and the PostgreSQL relational database to store and process large amounts of information. The analysis revealed key trends, including a steady increase in per capita income and a decrease in unemployment. The constructed regression models showed that population incomes are closely related to the subsistence minimum and minimum wage. Forecasting for the coming years indicates a continued increase in living standards while maintaining current economic trends. The results confirm that information technology can improve calculation accuracy, optimize data analysis, and present the results in an easy-to-interpret form. This work can be helpful for government agencies, analysts, and researchers involved in assessing socio-economic indicators. This article highlights the importance of information technologies in data analysis and forecasting and demonstrates their potential to solve urgent social policy problems.

https://doi.org/10.48081/BQDW3064

2024

Выпуск 4

This paper investigates the effect of reduced graphene oxide (rGO) on titanium dioxide's (TiO₂) structural and physico-chemical properties. Using rGO as a TiO₂ modifier is essential for increasing its photocatalytic activity and improving its mechanical and electrical characteristics. During the study, TiO₂/rGO nanocomposites of various concentrations of reduced graphene were obtained, which were subjected to structural analysis using scanning electron microscopy and atomic force microscopy. The results showed that adding rGO contributes to a change in the crystal structure of tio2 and improves its textural characteristics, such as porosity and surface. The effect of the rGO concentration on the properties of nanocomposites was also studied, which allowed us to identify the optimal ratio for increasing the photocatalytic activity of TiO₂. Additionally, spectroscopic studies were carried out, confirming the improvement of the conductive properties and stability of TiO₂ with the addition of rGO. The results open prospects for developing highly efficient TiO₂-based materials with improved water purification, solar energy, and sensor functional properties.

https://doi.org/10.48081/UYVL9716

2024

Выпуск 4