Мұнай өңдейтін кәсіпорындарда құрамында мұнайы бар қалдықтардың барлық түрлері қалыптасады – мұнай қалдықтары мен құрамында мұнайы бар техногенді шикізаттар сияқтылар. Олар тазалау процесстерінен, атап айтқанда мұнай цистерналардан шөгінділерді жою кезінде, мұнай қалдықтары мен құрамында мұнайы бар техногенді шикізатты пайдалану немесе залалсыздандыру кезінде қалыптасады және де бұл қиын техникалық мәселе болып табылады. Оны шешудің табысы айтарлықтай дәрежеде, мұнай қалдықтарын жоюға, өңдеуге және детоксикацияға бағытталған технологиялық, зертханалық, тәжірибелік және теориялық өңдеулер қандай принципте негізделуіне байланысты. Құрамында мұнайы бар қалдықтарды өңдеу процесстеріне ғылыми тәсіл бірінші дәрежелі мәнге ие. Айрықша мақсатқа оларды кешенді пайдалану жатқызылады, яғни құрамында мұнай қалдықтарын құрайтын барлық құраушыларын қолдану арқылы және нәтижесінде ол өнім, реагент немесе басқа өнімдерді өндіру кезінде, және де басқа қалдықтарды өңдеу кезінде қолданыс табады. Берілген мақаланың болып жағашылдығы - өндірістік шарттарда мұнай қалдықтарын қалдықсыз пайдалану кешенді технологиясы үшін, мұнай қалдықтары мен құрамында мұнайы бар техногенді шикізатты өңдеуде ЖВҚИЭР (жоғары вольтты қысқа импульсті электрогидравликалық разряд) қолдану болып табылады. Бұл әдістің негізінде ЖВҚИЭР разрядтық толқындардың өңделетін шикізатқа әсері жатыр.

https://doi.org/10.48081/HXQH2608

2024

Выпуск 4

В работе в рамках метода матрицанта исследованы закономерности распространения электромагнитных волн s и p поляризаций в неоднородных вдоль оси 0х анизотропных средах моноклинной сингонии. Методом разделения переменных и представления решения в виде гармонических волн полная система уравнений, состоящая из уравнений Максвелла и материальных уравнений, приведена к системе обыкновенных дифференциальных уравнений 1-го порядка разрешенных относительно производных. Построена структура матрицы коэффициентов. Проведен анализ структуры матрицы коэффициентов в случае распространения волн вдоль координатных плоскостей и вдоль оси 0х. В случае распространения электромагнитных волн вдоль плоскости x0y для периодически неоднородной среды в длинноволновом приближении получено выражение х-вой компоненты волнового вектора. Результаты, полученные в работе. могут быть использованы при анализе волновых процессов в неоднородных анизотропных средах. В дальнейшем, опираясь на полученные в работе результаты, может быть исследован вопрос об углах сноса между фазовой скоростью электромагнитных волн и потоком вектора Умова-Пойтинга в анизотропных средах моноклинной сингонии, может быть решена задача отражения электромагнитных волн на границе раздела анизотропных сред моноклинной сингонии.

https://doi.org/10.48081/CWZI3142

2024

Выпуск 4

This article discusses a topical issue in the field of developing 3D models for a simulator for assembling 3D printers and their impact on the formation of professional skills among students. The purpose of the article is to analyze the main trends in the development of 3D models for 3D printer assembly simulators using modern technologies. The authors of the article consider the concept of 3D models of a 3D printer simulator, analyze the advantages and disadvantages of using 3D technologies in the field of education. The study examines 3D models as a key tool in the process of simulating the assembly of 3D printers, their impact on the effectiveness of training and the formation of skills among students. The developed 3D model for the 3D printer assembly simulator emphasizes the importance of integrating 3D technologies into the educational process in order to teach students how to assemble and maintain 3D printers. The value of this research lies in the development and implementation of 3D models of the 3D printer simulator in the educational process, which contributes to improving the effectiveness of learning and the formation of practical skills among students.

https://doi.org/10.48081/EBSC9002

2024

Выпуск 4

The article discusses the application of Python data analysis tools to assess the standard of living of the Kazakhstani population based on statistical data for the period 1991–2021. The main focus is using modern methods and technologies, such as linear regression, correlation analysis, and time series processing. The study uses Python libraries (Pandas, NumPy, Matplotlib, Seaborn, Scikit-learn) and the PostgreSQL relational database to store and process large amounts of information. The analysis revealed key trends, including a steady increase in per capita income and a decrease in unemployment. The constructed regression models showed that population incomes are closely related to the subsistence minimum and minimum wage. Forecasting for the coming years indicates a continued increase in living standards while maintaining current economic trends. The results confirm that information technology can improve calculation accuracy, optimize data analysis, and present the results in an easy-to-interpret form. This work can be helpful for government agencies, analysts, and researchers involved in assessing socio-economic indicators. This article highlights the importance of information technologies in data analysis and forecasting and demonstrates their potential to solve urgent social policy problems.

https://doi.org/10.48081/BQDW3064

2024

Выпуск 4

This paper investigates the effect of reduced graphene oxide (rGO) on titanium dioxide's (TiO₂) structural and physico-chemical properties. Using rGO as a TiO₂ modifier is essential for increasing its photocatalytic activity and improving its mechanical and electrical characteristics. During the study, TiO₂/rGO nanocomposites of various concentrations of reduced graphene were obtained, which were subjected to structural analysis using scanning electron microscopy and atomic force microscopy. The results showed that adding rGO contributes to a change in the crystal structure of tio2 and improves its textural characteristics, such as porosity and surface. The effect of the rGO concentration on the properties of nanocomposites was also studied, which allowed us to identify the optimal ratio for increasing the photocatalytic activity of TiO₂. Additionally, spectroscopic studies were carried out, confirming the improvement of the conductive properties and stability of TiO₂ with the addition of rGO. The results open prospects for developing highly efficient TiO₂-based materials with improved water purification, solar energy, and sensor functional properties.

https://doi.org/10.48081/UYVL9716

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада Coursera, edX, Udacity, Stepik және Skills enbek платформаларының формалды емес білім беру аясында SWOT-талдауы ұсынылады. MOOC (Massive Open Online Courses) платформалары заманауи білім берудің маңызды құралы болып табылады, өйткені олар көптеген адамдарға өз бетінше білім алу мүмкіндігін береді. Зерттеу барысында әрбір платформаның мықты және әлсіз жақтары, сонымен қатар олардың ұсынатын мүмкіндіктері мен кезігетін қауіптері жан-жақты талданды. Coursera және edX сияқты жаһандық платформалар жоғары сапалы, халықаралық деңгейдегі курстарды ұсынады, ал Stepik пен Skills enbek платформалары аймақтық аудиторияға және жергілікті тілдерді қолдауға бағытталған. Сонымен қатар, Udacity платформаcы техникалық мамандарды даярлауда және практикалық дағдыларды дамытуда ерекше орын алады. SWOT-талдау барысында әрбір платформаның формалды емес білім беру саласына тигізетін әсері анықталып, олардың осы саладағы рөлі айқындалды. Зерттеу нәтижелері платформалардың формалды емес білім беру жүйесіндегі қолжетімділігін, мазмұнның сапасын және оларды одан әрі дамыту перспективаларын көрсетті. Сонымен қатар, мақалада MOOC платформаларын формалды емес оқытуда қолданудың артықшылықтары мен кемшіліктері де қарастырылған, бұл олардың білім беру процесіндегі рөлін жақсырақ түсінуге мүмкіндік береді. Бұл зерттеу білім беру саласындағы цифрлық технологияларды дамытуға үлес қосып, формалды емес білім беру жүйесін жетілдіруге бағытталған.

https://doi.org/10.48081/IIPM8904

2024

Выпуск 4

Мақалада статистикалық деректерді терең талдау есептерін автоматтандыру мәселесі қарастырылады. Ақпараттық технологиялар мен деректер ғылымының қарқынды дамуы деректерді талдауда жаңа әдістерді талап етеді. Microsoft Excel – аналитикалық есептеулер жүргізу үшін кеңінен қолданылатын құрал, алайда үлкен деректерді өңдеу кезінде қайталанатын есептеулердің көптігі автоматтандыру қажеттілігін туындатады. Осыны ескере отырып, Visual Studio Code бағдарламалау ортасында Python тілінде арнайы автоматтандырылған бағдарлама әзірленді. Бұл бағдарлама салааралық қатынастар кестесінің деректерін енгізу-шығару әдісін пайдалана отырып өңдейді, нәтижесінде уақытты үнемдеуге, есептеулерді жылдам әрі дәл жүргізуге жағдай жасайды. Бағдарламаның интерфейсі Excel файлдарын өңдеу процесін жеңілдетіп, өңделген мәліметтерді визуализациялауға мүмкіндік береді. Зерттеу барысында Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының дерекқорынан алынған (URL: www.oecd.org) 1995 жылдан 2018 жылға дейінгі 66 елден 45 сала бойынша статистикалық тарихи деректері қолданылды. Бұл шешім статистикалық деректермен жұмыс істейтін зерттеушілер мен талдаушылар үшін тиімді құрал бола алады. Нәтижесінде, «Excel файлдарындағы жұмыс процестерін автоматтандыруға арналған бағдарлама: Excel файлдарын өңдеу» ЭЕМ-ге арналған бағдарламалық өнімге авторлық құқық куәлігі алынып, болашақта осы бағытта жетілдіру мүмкіндіктері белгіленді.

https://doi.org/10.48081/WJGW5634

2024

Выпуск 4

Бұл жұмыста автоматты дифференциалдауды жүзеге асыру үшін дуал сандар және олардың функциялары қарастырылды. Дуал сандардың алгебралық, тригонометриялық, көрсеткіштік және матрицалық көрсетілімдері анықталды. Дуал аргументті және дуал мәнді элементар функциялардың Тейлор қатарына жіктелуі берілді. Нәтижесінде нақты аргументті нақты мәнді функцияның мәні және бір мезгілде оның туындысының мәнін табатын маңызды формула алынды. Функцияның туындыларын есептеудің көптеген әдістері бар. Қарапайым мақсаттық функциялардың туындыларын аналитикалық жолмен алуға (қолмен шығаруға) және формулаларын енгізуге болады. Бұл өте дәл және тиімді тәсіл. Алайда мақсаттық функция күрделене түскен сайын қорытынды нәтиже де күрделене түседі және көп уақытты қажет етеді. Қолмен шығарудың көптеген нұсқалары бар. Бұл әдістер әртүрлі дәлдік деңгейімен және есептеу тиімділігімен ерекшеленеді. Сондай-ақ мақалада дуал сандар есептеу дәлдігін жоғалтпайтын классикалық дифференциалдауды жүзеге асырудың таза құралы ретінде қарастырылады. Автоматты дифференциалдау ақырлы айырымдар әдісімен салыстырғанда артықшылыққа ие. Өйткені ақырлы айырымдар әдісінде тәуелсіз айнымалының өсімшесін таңдау есептеудің қателігіне әсер етеді және оны регуляризация әдісімен шешу керек. Жұмыс үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде қажетті анықтамалар енгізілді және дуал сандардың қасиеттері анықталды. Екінші бөлімде функцияларды дифференциалдау үшін дуал сандардың қолданылуы сипатталады. Үшінші бөлімде дуал сандарға негізделген автоматты дифференциалдау Python бағдарламалау тілінде жүзеге асырылды.

https://doi.org/10.48081/KACG4714

2024

Выпуск 4

В данной статье проводится исследование в целях изучения работы перцептрона и его возможностей в распознавании образов. Задачи исследования: 1. Разработать две разные модели перцептрона и обучить их; 2. Проверить работу обеих моделей на исходных данных; 3. Проверить работу моделей на исходных данных с различными видами помех: удаление пикселей, добавление лишних пикселей, добавление лишней горизонтальной и вертикальной черт, удаление горизонтальной и вертикальной черт. Входные данные представлены матрицами размером 7 на 5, заполненные нулями и единицами, где 1 — закрашенный пиксель, 0 — незакрашенный. Содержимое картинок - числа от 0 до 9. После обучения и проверки на обучающей выборке нейросети должны будут определить число на повержденных изображениях. В итоге модели смогли определить числа как на обучающей выборке, так и на поврежденных изображениях. Данное исследование имеет следующие значения:  изучение способов распознавания образов с помощью перцептронов;  способствование более глубокому пониманию работы перцептронов;  в качестве основы для дальнейших исследований в области распознавания образов с применением нейросетей. Ключевые слова: перцептрон, нейронная

https://doi.org/10.48081/HAJC3064

2024

Выпуск 4

this article considers threats to integration systems, as well as methods of prevention. Threat modeling involves identifying potential threats to a system, assessing the likelihood and impact of each threat, and developing strategies to prevent or mitigate those threats. For integration systems, there are many potential information security threats, including unauthorized access, malware, insider threats, DoS attacks, SQL injection, and data leakage. To ensure the security and integrity of enterprise integration systems, it is crucial for organizations to understand these threats and implement appropriate security controls and monitoring. In addition, it shows the role of regular security assessments, employee training, and the integration of advanced threat detection technologies to actively address emerging threats and enhance overall system resilience. This article highlights the importance of information security threat modeling for integration systems and provides an overview of some of the key threats that organizations should be aware of when implementing and managing these systems.

https://doi.org/10.48081/DFQB8925

2024

Выпуск 4